کمیسیون ماده ۵ شورای عالی شهرسازی و معماری

کمیسیون ماده ۵ که به طرح امکان سنجی شهرسازی نیز معروف است، به مالک این اجازه را می دهد تا تغییراتی در ساختمان به وجود آورد. اگر شما نیز قصد تغییر کاربری ساختمان خود را دارید، به صفحه مناسبی هدایت شده اید. در این متن می توانید با موضوعاتی چون اعضای کمیسیون ماده پنج، وظایف و اختیارات این کمیسیون و کمیته کارشناسی آشنا شوید. در ادامه درباره مراحل ارجاع به کمیسیون ماده ۵ و مدارک لازم برای این کمیسیون گفتگو می کنیم.موسسه حقوقی داد اوید رسا در ضمن این مقاله به شما مطالعه کننده محترم اطلاعاتی در خصوص این کمیسیون خواهد داد.

کمیسیون ماده ۵ چیست؟

کمیسیون ماده ۵ شهرداری مربوط به بررسی و تصویب  طرح های تفصیلی و تغییرات در این طرح های می باشد براین اساس :«بررسی و تصویب طرح های تفصیلی شهری و تغییرات آن ها در هر استان یا فرمانداری کل که به وسیله کمیسیونی به ریاست استاندار یا فرماندار ‌کل و به عضویت رئیس انجمن شهرستان، شهردار، نمایندگان وزارت فرهنگ و هنر و آبادانی و مسکن و نماینده مهندس مشاور تهیه ‌کننده طرح انجام می شود.

آن قسمت از نقشه های تفصیلی که به تصویب انجمن شهر برسد، برای شهرداری لازم ‌الاجرا خواهد بود. تغییرات نقشه های تفصیلی اگر در ‌اساس طرح جامع شهری مؤثر باشند، باید به تأیید شورای‌ عالی شهرسازی برسند.»تبصره«بررسی و تصویب طرح های تفصیلی شهری و تغییرات آن ها در شهر تهران به عهده کمیسیونی مرکب از نمایندگان وزرای مسکن و شهرسازی کشور، نیرو (‌در حد معاونت مربوطه)، سرپرست سازمان حفاظت محیط‌ زیست و شهردار تهران یا نماینده تام الاختیار او و رئیس شورای شهر تهران می باشد.»

طرح تفصیلی عبارت از طرحی است، بر اساس معیارهای کلی طرح جامع شهر و همچنین نحوه استفاده از زمین های شهری در سطح محلات مختلف که موارد زیر در آن تعیین می گردد: موقعیت و مساحت دقیق زمین وضع دقیق و تفصیلی شبکه عبور و مرورمیزان و تراکم ساختمانی در واحدهای شهری اولویت های مربوط به مناطق بهسازی و نوسازی و توسعه و حل مشکلات شهری موقعیت و کلیه عوامل مختلف شهری بنابراین نتیجه می گیریم که طرح تفصیلی، مشخص کردن کاربری زمین های شهری به طور دقیق (ذکر مساحت و متراژ) در چارچوب طرح جامع است و این طرح همانند یک شناسنامه تعیین کننده وضع حقوقی و فنی زمین های شهری می باشد.

اعضای کمیسیون ماده ۵ شهرداری:

بر اساس کمیسیون ماده ۵ شهرداری اعضای این کمیسیون عبارتند از:

۱. استاندار (یا معاون عمرانی او) به عنوان رئیس جلسه کمیسیون

۲. شهردار

۳. نمایندگان وزارت مسکن و شهرسازی (راه و شهرسازی)؛

۴. وزارت جهاد کشاورزی ؛

۵. سازمان میراث فرهنگی (وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری)

۶. همچنین رئیس شورای اسلامی شهر ذی‌ربط؛

۷. نماینده سازمان نظام مهندسی استان (با تخصص معماری یا شهرسازی) بدون حق رأی.

جلسه کمیسیون ماده ۵ با حضور رئیس، دبیر و ۳ عضو از اعضا رسمیت می یابد و برگزار می شود.مصوبه کمیسیون مزبور زمانی اعتبار می یابد که ۴ عضو از اعضای کمیسیون رای موافق داده باشند.

اعضای کمیسیون ماده ۵ شهرداری تهران، مطابق با تبصره های ۳ و ۴ قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران به شرح زیر است: معاونین ذی ربط وزرای مسکن و شهرسازی، کشور، نیرو و جهاد کشاورزی معاونین رؤسای سازمان های حفاظت محیط زیست، میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهردار تهران (به عنوان رئیس کمیسیون) رئیس شورای اسلامی شهر تهران (بدون حق رای) رئیس کمیسیون ماده ۵ شهرداری تهران، شهردار تهران می باشد.

وظایف کمیسیون ماده ۵ شهرداری چیست؟

کمیسیون ماده ۵ شهرداری که از آن با نام شورای عالی شهرسازی و معماری یاد می شود؛ وظایفی دارد که از مهم ترین آنان می توان به بررسی پیشنهادات ارائه شده در خصوص سیاست های شهرسازی در هیات وزیران اشاره کرد. به عبارت دیگر، از وظایف اصلی کمیسیون ماده ۵ تغییر و تصویب طرح های تفصیلی می باشد.

طبق آیین ‌نامه: «تغییرات نقشه های تفصیلی اگر بر اساس طرح جامع شهری مؤثر باشند، باید به تأیید مرجع تصویب کننده طرح جامع (شورای عالی شهرسازی و معماری ایران یا مرجع تعیین شده از طرف شورای عالی) برسند.»

همچنین کمیسیون ماده ۵، وظیفه دیگری در خصوص لوایح و مقررات شهرسازی و طرح های جامع شهری و معماری دارد که در رابطه با چگونگی استفاده و کاربری زمین به لحاظ اداری، مسکونی، فضای سبز و… اظهار نظر می کند و سپس اگر تغییراتی در خارج از طرح تفصیلی باشند، بررسی و مصوب خواهد کرد.

بیشتر مطالعه کنید: بررسی کمیسیون ماده ۷۷ شهرداری؛ مرجع حل اختلافات مالی میان مودیان و شهرداری

مرجع صالح به رسیدگی از کمیسیون ماده ۵ کجاست؟

عمده شکایات مطروحه علیه کمیسیون ماده ۵ از نظر صلاحیتی در صلاحیت دیوان عدالت اداری است. زیرا کمیسیون از جمله مراجع اداری و دولتی است و از طرفی کمتر وضعی رخ می دهد که دعوی علیه کمیسیون ماده ۵ جنبه ترافعی داشته باشد که البته در این حالت در صلاحیت دادگاه های عمومی است.

در هر مورد بهتر است از خدمات وکیل باتجربه در دعاوی شهرداری و دیوان جهت شکایت از کمیسیون ماده۵ استفاده نمایید. اصل بر اعتبار و لازم الاجرا بودن مصوبات کمیسیون می باشد.

با این حال در مواردی که مصوبه مورد نظر خلاف قانون باشد، می توان در مقام دادخواهی بر آمد. نظریه مشورتی مرتبطی در این باره صادر شده که ذیلاً درج می گردد: به موجب نظریه مشورتی اداره حقوقی قوه قضاییه: مستفاد از ماده ۵ قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری مصوب ۱۳۵۱ با اصلاحات بعدی، پس از ابلاغ طرح تفصیلی به طریق قانونی، موجب و دلیل قانونی برای توقف آن از سوی مقامات مجری وجود ندارد و طرح مذکور باید اجرا شود.

بدیهی است این مصوبه عنوان «مقرره» دارد و ترتیب توقف و ابطال تمام یا قسمتی از مقرره مذکور نیز در قوانین مربوطه پیش‌بینی شده است؛ لذا حکم اولیه در این خصوص لزوم پایبندی همه مقامات و از جمله استاندار به آن است و تا زمان تعلیق یا ابطال یا توقف آن در مرجع صالح برای همگان لازم‌الاجرا می‌ باشد.

نحوه طرح درخواست تغییر کاربری اراضی و املاک در کمیسیون ماده ۵ شهرداری به چه صورت است؟

چنانچه مالکین اراضی واقع در شهر و حریم شهری، بنای بر تجدید بنا با کاربری جدیدی که در صلاحیت کمیسیون ماده ۵ شهرداری است را داشته باشند، می بایست درخواست خود را از طریق دفاتر خدمات و نوسازی، به شهرداری مربوط ارسال نمایند.

شهرداری با بررسی اولیه، موضوع را جهت اتخاذ تصمیم به کمیسیون ماده ۵ قانون تاسیس شورای عالی معماری و شهرسازی ارجاع می نماید، اتخاذ تصمیم نهایی نسبت به پذیرش یا رد تغییر کاربری املاک در صلاحیت این کمیسیون قرار دارد.

حال چنانچه کمیسیون ماده ۵ شهرداری از پذیرش تمام یا بخشی از درخواست متقاضی امتناع نماید، امکان اعتراض نسبت به تصمیم صادره در دیوان عدالت اداری وجود دارد و با رد شکایت در شعبه بدوی دیوان عدالت اداری، دادنامه صادره، قابل تجدید نظر خواهی و متعاقبا قابل اعاده دادرسی در دیوان عدالت اداری است.

اعتراض و نظریه کمیسیون فنی کمیسیون ماده ۵ شهرداری به چه صورت است؟

نظریه های کارشناسی صادره از کمیسیون فنی با عنایت به مشورتی و کارشناسی بودن موضوع به ذی نفع ابلاغ نشده و صرفا جهت بررسی به کمیسیون ماده ۵ ارسال می گردد و راسا قابل اعتراض نمی باشد وذی نفع صرفا می تواند از طریق دبیرخانه کمیسیون ماده ۵ اقدام به ارائه اعتراض به کمیسیون ماده ۵ شهرداری نماید.

در چه زمانی شهرداری از کمیسیون ماده ۵ درخواست تغییر کاربری می‌ نماید؟

گاهی اوقات به لحاظ اجبار من جمله عدم تملک املاک توسط صاحب کاربری ( ادارات و دستگاههای اجرایی موضوع ماده واحده قانون تعیین وضعیت املاک مصوب ۱۳۶۷) در مدت تعیین شده حداکثر ۵ سال متقاضی جهت اخذ مجوز ساخت و ساز به شهرداری مراجعه می نماید.

در مواقعی که شهرداری حسب ضرورت تصمیم داشته باشد در یک محل با چند کاربری مختلف مجتمع های تجاری یا مسکونی احداث نماید که اجباراً باید کلیه املاک مورد نظر به یک کاربری واحد اختصاص یابد.

در مواقعی که مالک یا مالکینی تصمیم بگیرند خود مجتمع تجاری یا مسکونی یا بهداشتی در کاربری های غیر مرتبط ایجاد نمایند.در مواقعی که براثر گسترش شهر و مهاجرپذیری شهر ضرورت داشته باشد کاربری مسکونی و یا تجاری اضافه بشود. در مواقعی که حسب تشخیص شهرداری کاربریهای گورستان و کشتارگاههای قدیم نیاز به تغییر کاربری داشته باشند.

کمیسیون ماده ۵ طرح‌ هایی را تصویب می‌ رساند؟

در کمیسیون ماده ۵ بررسی و تصویب طرح های تفصیلی شهری و تغییرات آنها مطرح می شود. منظور از طرح تفصیلی، طرحی است که بر مبنای آن اصول کلی طرح جامع شهر و چگونگی استفاده از زمین های شهری مشخص می شود. در این طرح، این موارد مهم هستند:

موقعیت و متراژ دقیق زمین، وضعیت شبکه عبور و مرور، میزان و تراکم ساختمانی در واحدهای شهری، بررسی اولویت های مربوط به بخش های بهسازی، نوسازی و حل مشکلات مربوط به شهر و گسترش آن. طرح توجیهی شهرداری با مدیریت استاندار برگزار می شود. در صورت حاضر نبودن استاندار معاون عمرانی ایشان در جلسه حضور خواهد داشت.

متناسب با طرح هایی که در این کمیسیون ارائه می شوند، سازمان و ادارات مختلفی می توانند با این کمیسیون در ارتباط باشند. از جمله سازمان ها و اداراتی که در کمیسیون ماده پنج بنا به شرایط طرح حضور خواهند داشت، عبارت هستند: از اداره کل راه و شهرسازی. همچنین، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، شهردار و سازمان جهاد کشاورزی نیز در صورت لزوم و با توجه به شرایط طرح می توانند در این کمیسیون حضور داشته باشند.

در این کمیسیون برخی اعضا حق رای ندارند که عبارت هستند: از مهندسین مشاور یا تهیه کننده طرح، مدیر شورای شهر، سازمان محیط زیست و نظام مهندسی استان. همچنین مدیر شرکت آب و فاضلاب و نماینده دفتر فنی استانداری می توانند بر حسب شرایط و نیاز طرح در این کمیسیون حضور بهم رسانند.

مراحل ارجاع به کمیسیون ماده ۵:

از زمان تسلیم طرح به کمیسیون ماده ۵ نزدیک به سه تا چهار ماه زمان باید صرف شود. این فرایند دارای مراحل مختلفی است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

در گام نخست، باید نامه درخواستی از شهرداری به انضمام نظریه مهندسین بازنگری در طرح تفصیلی ارسال شود. این نامه باید ممهور به مهر دبیرخانه سازمان باشد و لازم است که نامه به بخش مربوطه فرستاده گردد. در گام بعدی، بعد از دستور مدیر شهرسازی، نامه در دفترخانه ثبت شماره شده و به دفتر واحد شهرسازی ارسال می‌گردد. بررسی این نامه توسط کارشناس مسئول صورت می‌گیرد.

در مرحله بعدی کارشناس مسئول باید نظر بدهد. اگر نظر او قطعی باشد می توان طرح را به کمیسیون ارجاع داد. در غیر این صورت طرح باید مجددا مورد بررسی و بازبینی قرار گیرد. در نهایت خوب است بدانید، پس از اینکه طرح به کمیسیون ارجاع داده شد، اعضای کمیسیون تمامی نقشه‌ها و راهکارها را بررسی می‌ کنند. در نهایت در صورت تایید، طرح امضا می‌ شود.

تخلفات کمیسیون ماده ۵ شهرداری:

همانطور که گفتیم کمیسیون ماده ۵ شهرداری از اصلی‌ ترین سازمان‌ ها در انجام امور شهر و شهرسازی است. ضرر و زیان عواملی از جمله ساخت و سازهای بی‌رویه و تخریب نمودن باغات، فضای سبز، از بین بردن زمین‌ های کشاورزی و ساختن برج‌ های مسکونی و تجاری به جای آن‌ها، شهروندان و حتی محیط‌زیست را نیز تحت تأثیر قرار می‌ دهد.

کمیسیون ماده ۵ در بعضی موارد، مغایرت زیادی در طرح جامع و تفصیلی شهرها ایجاد می‌کند، بر این اساس باعث می‌شود تا با مصوبات خود، فضاهای شهری را از اساس خارج کند. در نتیجه، اقدامات صورت گرفته باعث ناپایداری می‌شود و همین ناپایداری در سطح کیفیت زندگی افراد، دیگر موجودات و محیط‌زیست اثرات منفی می‌ گذارد.

موارد ذکر شده می‌ تواند نشان‌ دهنده تخلفات کمیسیون ماده ۵ باشد و از طرفی بیانگر سستی در نظارت و برخورد قانونی با این تخلفات است.

خلاصه مطلب:

کمیسیون ماده ۵ به طور کلی به طرح‌های تفصیلی و تغییر کاربری در این طرح‌ها مرتبط می‌شود و لازم به ذکر است که اعضای آن در تمامی استان‌ها از جمله تهران باهم فرق دارد، از این رو این کمیسیون، تغییر کاربری نیز نام برده می‌شود. در این مقاله تمام نکات مربوط به کمیسیون ماده ۵ را بررسی کردیم.

در انتهای این مقاله امیدواریم اطلاعات خوبی از کمیسیون ماده ۵ شورای عالی شهرسازی و معماری کسب کرده باشید.